By Jelica 
Razlika između filmske glume i pozorišne glume može se uokviriti kroz različite aspekte pripreme i izvođenja. Dok pozorište zahteva neprekidnu interakciju sa publikom, filmska gluma se fokusira na obraćanje kameri. Ovi jedinstveni izazovi predstavljaju različite tehnike prilagođavanja glumaca dva medija. Prema istraživanju, u radu Roke Protića, tehnike prilagođavanja glumaca za ova dva medija domaćin su dinamičnih procesa i izuzetno se razlikuju.
Jedna od ključnih razlika leži u činjenici da je svaka pozorišna predstava jedinstvena i prikazuje se uživo u stvarnom vremenu. Glumci u pozorištu moraju se pripremiti za neprekidnu izvedbu od početka do kraja, bez mogućnosti ponavljanja scena. S druge strane, film nudi luksuz višestrukih snimaka, omogućujući glumcima da ponove istu scenu nekoliko puta kako bi se postigla savršena izvedba.
Prema magistarskom radu „Gluma u kazalištu i na filmu“ koji je predstavljen na Sveučilištu u Zagrebu, Akademija dramskih umjetnosti, istražuju se razlike u tehnikama sa kojima se glumci susreću u pozorištu i na filmu. Rad analizira procese koji dovode do finalizacije umetničkog dela u oba medija i ističe nedostatak literature na ovu temu u hrvatskom diskursu. Različita mišljenja i dela Susan Sontag, Stelle Adler i Lee Strasberga su referentni u ovom istraživanju, objašnjavajući tehnike glume i istorijske aspekte pozorišta.
U istorijskom kontekstu, pozorište je evoluiralo iz rituala, prelazeći u različite forme i stilove kroz vekove. Moderni trendovi u evropskom pozorištu, kao što su Brechtov dramaturški sistem i režijski pristupi novim scenskim izrazima, fuzionišu istočne pozorišne tradicije sa savremenim izrazima. Poznata imena poput Konstantina Stanislavskog, Antony Artaud, Bertolta Brechta i Petera Brooka oblikovala su moderne pozorišne tehnike koje glumci danas koriste.
Glumci koji rade na filmu, nasuprot tome, moraju prilagoditi svoje tehnike radu sa kamerom. Kamera zahteva preciznost u izražavanju emocija i suptilnosti koje publika može propustiti u većem pozorišnom prostoru. Jedan od ključnih elemenata filmske glume je spoznaja da kamera „hvata” svaku nijansu izraza lica, pokret i emotivnu reakciju, što znači da se sve mora pažljivo kontrolisati.
Zaključujući, razlike između pozorišne i filmske glume nisu samo tehnološke, već i duboko ukorenjene u različitim pristupima pripremi i izvođenju. Dok je pozorište živa umetnost koja zahteva direktnu interakciju sa publikom, filmska umetnost omogućava ponavljanja i finese koje jedino oko kamere može zabeležiti. Oba pristupa zahtevaju posebne veštine i preciznu pripremu kako bi doneli na videlo složenost i lepotu likova koje glumci oživljavaju.
Tehnike glume u pozorištu i na filmu
Gluma u pozorištu i na filmu zahteva različite pristupe i metode. Dok je osnovna svrha i jedne i druge vrste izvođenja često ista—prenošenje emocija i priče—pristup, tehnike, i konačni rezultati mogu znatno da se razlikuju. Razlike u pripremi, metodama i izvođenju će vam pomoći da razumete kako da se prilagodite jednoj ili drugoj vrsti glumačkog rada.
Metodska gluma
Metodska gluma, kao tehnika koja se fokusira na doživljavanje unutrašnjih emocija i psiholoških stanja lika, ima primenu i u pozorištu i na filmu. Program glume u centru LEKART, koji pruža edukaciju o pozorištu, filmu i televiziji kroz igru i druženje za sve uzraste, naglašava važnost ove tehnike. Glumci poput Branislava Lečića, koji je diplomirao 1978. godine i glumio u preko 80 filmova i serija, koriste metodsku glumu za postizanje autentičnih i dubokih performansi.
Rad sa kamerom nasuprot radu sa publikom
Kada je reč o radu sa kamerom, glavna razlika je u fokusu na detalje i mikroizražavanje. Kamera beleži svaki suptilan pokret i izraz lica, pa se od glumaca očekuje preciznost i kontrola. S druge strane, rad sa publikom u pozorištu zahteva veće i izraženije gestove kako bi se emocije prenele publici koja sedi daleko od scene. Asistent Dejan Janković, koji je profesionalno aktivan u pozorišnoj i televizijskoj režiji, često naglašava značaj prilagođavanja ovim specifičnostima. Rad sa publikom pruža glumcu jednu priliku da ostavi utisak, dok rad sa kamerom često omogućava više snimaka i prilagodbi do savršenstva.
Program LEKART centra uključuje vežbe bez teksta, improvizaciju, rad na stvaranju likova, rad sa rediteljima i oblikovanje predstave, te detaljno obuhvata sve aspekte kako metodske glume, tako i rada sa kamerom i publikom. Sve ove tehnike osmišljene su kako bi vam pomogle da razvijete svoje veštine u svakom formatu izvođenja, bilo da je reč o pozorištu ili filmu. Pohađanjem predavanja koje drže iskusni predavači, polaznici stiču širok spektar znanja i veština koje mogu primeniti na sceni ili ispred kamere.
„Glumac mora biti sposoban da pređe iz jednog sveta u drugi, da u svakom trenutku bude autentičan i prisutan, bez obzira na to da li ga gleda hiljadu ljudi u pozorištu ili milion ljudi preko ekrana.“ – Dejan Janković
Priprema za uloge: Pozorište vs Film
Priprema za uloge varira u zavisnosti od medija, a svaka platforma zahteva jedinstvene pristupe kako bi glumci uspešno preneli svoje likove publici. U pidžet MCU, prednosti i manama glume na filmu nasuprot pozorištu.
Adaptacija uloge
U adaptaciji uloge, glumci u pozorištu moraju se prilagoditi specifičnom prostoru i scenskim partnerima, dok na filmu imaju mogućnost višestrukih pokušaja kako bi svaku scenu doveli do savršenstva. Glumački proces u pozorištu često je dinamičan, sa naglaskom na kontinuitetu izvedbe, dok film omogućava detaljniju analizu i razradu pojedinačnih scena.
Intenzitet emocija i uživo izvođenje
Intenzitet emocija i uživo izvođenje zahtevaju od glumaca visok nivo energije i prisutnosti. Pozorišne predstave pružaju neposredno iskustvo koje je uvek nepredvidivo, što dodatno angažuje publiku. Nasuprot tome, film omogućava glumcima da se fokusiraju na unutrašnju pripremu likova za svaku scenu, često koristeći tehniku metodske glume kako bi ostvarili maksimalan emocionalni efekat.
Uspeh pozorišne produkcije meri se reakcijama publike – aplauzi, intenzitet emocija, i celokupna povezanost sa izvođačima predstavljaju ključne faktore. Na filmu, priprema za uloge uključuje detaljno planiranje i repetitivne probe kako bi svaki trenutak bio savršeno izveden, dok uživo izvođenje zahteva trenutnu prilagodljivost i spremnost na nepredviđene događaje.
Gluma i teatar: Ključne razlike u radnim procesima
Radni procesi u glumi se razlikuju zavisno od medija, a razumevanje ovih razlika može značajno poboljšati rezultate vašeg rada.
Razlike u scenariju
Jedna od glavnih razlika u scenariju između pozorišta i filma je u načinu na koji se tekstovi interpretiraju i koriste. Pozorišni treninzi često podrazumevaju detaljnu analizu dijaloga i oslanjaju se na prisustvo uživo. Nasuprot tome, filmski scenariji naglašavaju vizuelni narativ i adaptacije za različite scene, što često uključuje korišćenje tehnoloških alata i specijalnih efekata. U procesu pripreme, razlike u scenariju postaju još očitije, jer pozorište zahteva neprekinutu koncentraciju u stvarnom vremenu, dok je film podložan montaži i segmentaciji.
Pozorišni trening i filmske probe
U pozorištu, pozorišni trening uključuje intenzivne i opsežne probe, gde se razvija hemija između glumaca i stvara kohezivna jedinica. Sve to zahteva višemesečne pripreme i kontinuiranu saradnju sa režiserom i kolegama. Filmske probe su, s druge strane, često kraće i segmentirane, fokusirajući se na tehničke detalje snimanja i specifične scene. U filmu, glumci mogu raditi na različitim dijelovima projekta nezavisno jedni od drugih, što može dovesti do različitih pristupa i manje intrapersonalne dinamike.
Datum prijave magistarskog rada: 31. 05. 2010. godine
Datum sjednice Vijeća univerzitetske jedinice na kojoj je prihvaćena tema: 29. 06. 2010. godine
Datum odbrane magistarskog rada: 27. 11. 2015. godine
Naslov rada: Značaj tijela (pokreta) kao glumačkog sredstva u teatru XXI vijeka
Osnovna hipoteza rada: pozorište XXI vijeka pred glumca stavlja kompleksnije zadatke kada je u pitanju tjelesna realizacija glumačkog zadatka
Crnogorski glumci ne zaostaju za kolegama u regionu u sposobnostima i vještinama stečenim tokom školovanja
Svijest o značaju tijela (pokreta) kao glumačkog sredstva u pozorištu XXI vijeka omogućava lakoću i ljepotu igre, konkretnost, vjerodostojnost, usmjerenost
Rad na projektima, kao što je SCENTEC u Novom Sadu 2016. godine, pokazuje koliko je važna adaptacija tehničkih uslova i obuke kako bi se obezbedio kvalitetan izvođački nastup. Kroz ovakve analize i istraživanja, jasno je da svaki medij zahtevа različite pristupe, bilo da je reč o pozorištu ili filmu.
Закључак
Gluma u pozorištu i na filmu predstavljaju dva jedinstvena izraza umetničkog stvaralaštva, koja oba zahtevaju specifične veštine i pristupe. Bez obzira da li se bavite pozorišnim scenama ili filmskim setom, razumevanje osnovnih razlika u tehnici i pripremi je od suštinskog značaja za vaš umetnički izraz. Upoznavanje sa specifičnostima ovih formata omogućava vam da se prilagodite različitim izazovima i zahtevima koje oni postavljaju, što doprinosi vašem profesionalnom razvoju kao glumca.
Posebno, pozorište često zahteva intenzivnu fizičku i emotivnu pripremu, uključujući razne tehnike kao što su partnerski rad i direktna interakcija sa publikom. Film, s druge strane, zahteva preciznu tehniku rada sa kamerom i repetitivno izvođenje scena, zbog čega je filmska gluma poseban izazov. Primeri kao što su radovi Pina Bausch, Olivera Frljića, Barbarije Matijević i drugih ističu važnost koreografije i simbolike u predstavljanju likova i tema, dok film često koristi subtilne izraze i detalje koji su u kadru ključni.
Značaj glume u oba medija nije samo u tehničkom aspektu već i u sposobnosti da se povežete sa publikom i prenesete emocije i poruke na duboko ličnom nivou. Stilovi i tehnike mogu varirati, ali suštinska veština ostaje ista – umetnički izraz koji angažuje i inspiriše. Očigledno je da prilagodljivost i kreativna fleksibilnost igraju ključnu ulogu u uspehu bilo kog glumca, bilo da stoji na pozorišnoj sceni ili ispred filmske kamere.